Czosnek co o nim wiemy?
Jeden ząbek czosnku dziennie sprawi, że będziemy bardziej chronieni przed wszelkiego rodzaju infekcjami oraz chorobami. Co najważniejsze, czosnek wzmacnia cały nasz organizm, a zawarte w nim witaminy takie, jak: B1, B2, PP, Prowitamina A, C, pomagają budować odporność i zdrowie! Warto wiedzieć, że czosnek odkaża, wspomaga trawienie i nawet chroni przed udarem i zawałem. Nic dziwnego więc, że tak wiele osób chce uprawiać czosnek na działce, a najlepiej smakuje prosto z własnego ogródka! Można sadzić ząbki z własnych plonów przez dziesiątki lat. Ten jest przekazywany z pokolenia na pokolenie od blisko 100 lat na całym świecie.
Jak przygotować glebę do sadzenia?
Jeżeli mamy swój ogródek, zasadźmy w nim czosnek! Dzięki temu będziemy mogli cieszyć się z jego korzystnych właściwości każdego dnia. Warto postawić także na własne uprawy, ponieważ wiemy wtedy, co jemy oraz mamy dostęp do w stu procentach naturalnych produktów.
Do uprawy czosnku wybieramy w ogrodzie stanowisko słoneczne, o glebach żyznych, wilgotnych i przepuszczalnych. Ziemia próchnicza będzie najlepsza. Jeśli dysponujemy glebą gorszej jakości, możemy nawozić ją jesienią poprzez obornik . Ma to jednak jeden minus – czosnek będziemy mogli uprawiać dopiero rok po oborniku.
Najlepiej do sadzenia przeznaczamy wyłącznie główki czosnku zdrowe, twarde i nieuszkodzone mechanicznie, bez śladów gnicia i żerowania szkodników czy porażenia chorobami. Bezpośrednio przed sadzeniem (nie wcześniej!) należy główki czosnku podzielić na pojedyncze ząbki. Ząbki sadzi się w rozstawie co 15 cm, wciskając je pionowo do gleby na głębokość 3–5 cm, piętką w dół, dobrze ugniatając ziemię wokół.
Warto przemyśleć sadzenie czosnku wcześniej, gdyż nawożenie gleby, musi się odbywać na rok przed zasadzeniem warzywa. Gdy czosnek rośnie w żyznej ziemi, ma większe główki i duże lub bardzo duże ząbki oraz szczypior.
Co jest najważniejsze w jego uprawie? Czosnek bardzo dobrze rośnie w glebach, w których wcześniej znajdywały się warzywa strączkowe takie, jak: bób i fasola oraz w glebie po ogórkach i pomidorach.
Pamiętajmy, aby nie sadzić czosnku w miejscu, na którym poprzednio rosły rośliny cebulowe jak warzywa cebulowe. Również nie sadzimy czosnku, gdzie były warzywa korzeniowe czy ziemniaki, gdyż w przeciwnym razie czosnek w tym miejscu może w ogóle nie wyrosnąć. Nie należy uprawiać czosnku również po sobie.
Uprawa czosnku jest prosta. Pamiętać trzeba, aby nie warto kupować czosnku do sadzenia w marketach. Warzywa te często są pełne ulepszaczy i środków konserwujących, przez co możemy nie doczekać się z nich żadnych plonów. Do ziemi będziemy wkładać pojedyncze ząbki czosnku zimowego, które należy wydzielić z całej główki przed wsadzaniem ich do gleby. Każdy z ząbków powinien być zdrowy, tzn. nie mieć podejrzanych nalotów oraz nie gnić. Małe główki raczej nie nadadzą się.
Sadzenie czosnku zimowego jesienią
Jakie są terminy sadzenia czosnku? To zależy. Czosnek sadzi się w dwóch terminach: jesienią lub wiosną.
Czosnek bez pędów kwiatostanowych sadzimy wiosną (na początku kwietnia). Sadzony wiosną określa się jako czosnek wiosenny lub czosnek jary.
Kiedy sadzić czosnek zimowy? Sadzenie czosnku zimowego, czyli jesienią, zapewnia wcześniejszy plon. Unika się strat ząbków podczas przechowywania.
Czosnek doskonale zimuje w polskim klimacie. Zielone listki wypuszcza zwykle w lutym, a gdy zima jest lekka – nawet w styczniu.
Z kolei czasami zdarza się, że podczas większego mrozu końce liści podmarzają. Bardzo szybko czosnek się jednak regeneruje i dobrze plonuje.
Uprawa czosnku zimowego to wcześniejszy plon – czosnek ozimy zbiera się 3-4 tygodnie wcześniej niż czosnek jary, czyli posadzony wiosną. Zdrowsze cebulki – w amatorskich warunkach, gdy nie ma się chłodnej, suchej piwnicy, w której temperatura nie spada poniżej 0°C, trudno jest przechować ząbki czosnku do sadzenia aż do wiosny.
Czosnek zimowy uprawia się w Polsce głównie na obszarach lekko suchych i nienarażonych na ostry mróz. Sadzony jesienią, jeśli nie przemarznie w bezśnieżne zimy, daje wyższe plony. W amatorskiej uprawie do sadzenie jesienią nadaje się każda odmiana czosnek.
Odmiany czosnku zimowego (odmiany ozime)
- Arkus – należy do odmian średnio wczesnych, ma duże główki o dużych ząbkach (5-6 ząbków w główce) z fioletowo-brązową łuską. Wrażliwy na niedobór wody.
- Harnaś – odmiana wczesna, która tworzy główki składające się z 8-13 ząbkami. Główka okryta jest szaro-fioletową łuską.
- Huzar – nie wytwarza pędu kwiatostanowego, charakteryzująca się silnie przylegającymi łuskami. Nadaje ostry smak potrawom.
- Ornak – średnio wczesna odmiana o ostrym i palącym smaku. Główka ma kulisty i nieco spłaszczony kształt, ma około 8 dużych ząbków, czasem nawet 15. Ma kremową barwę o perłowych łuskach. Czosnek ten jest przeznaczony do bezpośredniego spożycia.
- Orlik – średnio późna odmiana czosnku. W główce jest najczęściej od 8 do 9 średniej wielkości ząbków. Charakteryzuje się dużą ilością cebulek powietrznych.
- Zawrat – średnio-wczesna odmiana o delikatnym smaku. Jedna główka zawiera od 5 do 7 dużych ząbków. Czosnek ten ma małą liczbę cebulek powietrznych.
- Mega – odmiana późna, ma najczęściej 5 dużych ząbków o kremowej barwie i perłowym odcieniu łusek. Ma palący i ostry smak.
Termin sadzenia
Kiedy sadzić czosnek? Najlepiej jesienią sadzi się czosnek w październiku lub na początku listopada, ponieważ czosnek musi zdążyć ukorzenić przed zimą.
Ząbki czy cebulki powietrzne
Do jesiennego sadzenia nadają się zarówno te średniej wielkości części, jak i cebulki powietrzne czosnku. Różnica będzie jednak w plonie. Czosnek z ząbków zawiązuje duże główki z kilkoma lub kilkunastoma ząbkami. Czosnek z cebulek powietrznych będzie miał tylko jeden, duży ząbek.
Aby samodzielnie zdobyć materiał do sadzenia, należy podzielić główkę czosnku na ząbki. Ząbki pobieramy bezpośrednio przed sadzeniem, zwracając uwagę na to, by każdy fragment miał piętki. Pamiętajmy również o tym, że sadzimy tylko duże ząbki.
Głębokość sadzenia jesiennego
Dla powodzenia uprawy i dobrego przezimowania bardzo ważna jest odpowiednia głębokość sadzenia czosnku zimowego. Ząbki sadzimy w niewielkie dołki (piętką w dół, pionowo) na głębokość około 5-8 cm.
Jak gęsto sadzić czosnek?
Jak gęsto sadzić ząbki? Ząbki czosnku sadzimy w glebie w rzędy odległe od siebie o 20-30 cm, odległości w rzędzie powinny wynosić 6-10 cm, w zależności od wielkości ząbków.
Zabiegi pielęgnacyjne
Pierwszym i podstawowym zabiegiem jest nawadnianie, gdyż czosnek źle znosi niedobór wody. Obok podlewania, ważne jest systematyczne odchwaszczanie. W utrzymaniu stanu ziemi bez chwastów pomocne będzie ściółkowanie, które należy przeprowadzić bezpośrednio po posadzeniu. Za materiał dobrze posłuży tutaj kompost lub obornik, a także rozdrobniona słoma, liście czy kora drzew iglastych.
Czas zbiorów czosnku zimowego
Sygnałem do zbiorów czosnku posadzonego jesienią jest brązowienie i zasychanie liści w lipcu. Kiedy blisko połowa z nich weszła już w taki stan, znaczy to, że główki są dostatecznie dojrzałe.
Warto podkreślić, że lepiej zebrać czosnek zimowy trochę wcześniej niż za późno. U czosnku nie zebranego w odpowiednim czasie główka rozpada się na poszczególne ząbki, z których część może nawet ukorzenić się powtórnie i głębiej wrosnąć w glebę. Po zbiorze przez kilka dni czosnek dosusza się na polu, zaś całkowite zaschnięcie następuje w pomieszczeniach.
Wyschnięte główki z nieodciętym szczypiorem można spleść w warkocze. Korzenie należy przyciąć na 1 cm. Pamiętajmy jednak, że wytwarzający kwiatostany czosnek zimowy przechowuje się znacznie gorzej od form bez pędów kwiatostanowych.
Dodatkowe informacje
Czosnek zimowy posadzony we wrześniu lub październiku zbiera się zwykle w drugiej połowie lipca.
Na plantacjach wybór odmiany czosnku jest uzależniony od tego, czy roślina będzie sadzona jesienią, czy wiosną. Jednak w uprawie ogrodowej nie ma to znaczenia – każda, również wiosenna odmiana da plon.
Sadzenie czosnku ozimego warto zaplanować obok i wśród truskawek. To jeden ze sposobów chroniący truskawki przed szarą pleśnią.
Nie należy uprawiać czosnku po warzywach cebulowych i innych warzywach cebulowych, w takiej glebie występują bowiem nicienie i znaczne ilości patogenów, wywołujących zgnilizny.
