Las w słoiku – o co chodzi?
Najbardziej popularny las w szklanych naczyniach to kompozycja zamknięta roślin przypominająca miniaturowy ogród, hodowana w zamkniętym szklanym naczyniu, zwykle w słoiku.
Rośliny zamknięte w słoiku nie są martwe – panuje w specyficzny ekosystem, który symuluje naturalne otoczenie.
Drugim rodzajem roślinnych kompozycji są otwarte lasy w szkle, czyli kompozycje umieszczone w posiadającym otwór szklanym naczyniu. W tej formie nie obowiązuje już specyficzny mikroklimat, natomiast ten typ pojemnika dobrze sprawdza się w przypadku flory pustynnej, czyli kaktusów, sukulentów lub innych roślin, na które zbytnia wilgotność podłoża wpłynęłaby źle.
Żywy las w słoiku – jak to działa?
Warunki panujące wewnątrz naczynia pozwalają na wzrost roślin i utrzymanie ich cyklu życiowego. Taki las w słoiku może być więc nawet długowieczny, by jednak mogło się tak stać, elementy tworzące kompozycje muszą być dobrze dobrane – tylko tak będą mogły rozwinąć się lub utrzymać w tym bardzo specyficznym miejscu. Pewnie zastanawiasz się: a co z powietrzem w szkle? Las, choć zamknięty w słoiku, wciąż musi przecież oddychać.
To oczywiście prawda, jednak roślinna kompozycja w środku naczynia nie potrzebuje powietrza z zewnątrz – niezbędny im do fotosyntezy dwutlenek węgla wytwarzany jest przez bakterie glebowe, znajdujące się we wnętrzu podłoża. Te z kolei pochłaniają produkowany przez roślinę tlen – tworzy się obieg zamknięty, w którym dobrze czują się obie strony gazowej „wymiany”.
Podobnie rzecz ma się z nawilżeniem gleby – znajdujących się za szkłem roślin najczęściej nie trzeba podlewać. Dlaczego? Obieg zamknięty w tym przypadku pozwala na niewytracanie wody przez podłoże. Woda w postaci pary wodnej ponownie skrapla się na ściankach słoika, a następnie z powrotem trafia do gleby i odżywia korzenie. W ten sposób w tym ekosystemie krążą też składniki mineralne. Jedynym składnikiem, którego brakuje do fotosyntezy, jest więc światło – a to z kolei dociera do wnętrza słoika z zewnątrz, dzięki przezroczystym ściankom naczynia.
Las w słoiku to samowystarczalny ekosystem.
Rośliny zielone do lasu w słoiku
W wyborze roślin do mini-ogrodu musisz być dość ostrożny. Pamiętaj, że cały ekosystem będzie zamknięty w słoiku – nie należy więc wybierać roślin ekspansywnych lub takich, które wymagają mnóstwo miejsca na rozrost korzeni. Musisz dobrać takie gatunki, które dobrze znoszą wilgoć, gdyż w stworzonym tak mikroklimacie będzie się ona utrzymywać na dość wysokim poziomie. Popularne gotowe aranżacje zawierają też elementy nawiązujące do runa leśnego, między innymi mech.
Jakie rośliny do lasu w szkle wybrać? W szkle sprawdzą się wszystkie rośliny lubiące wilgoć. Mogą to być np.: skrzydłokwiat (oczyszcza powietrze), bluszcz, asplenium, widliczka, fitonia, pilea, paproć, trzykrotka, asparagus czy peperomia lub inne gatunki. Roślin nadających się do uprawy w słoiku jest jednak znacznie więcej. Wybierając roślinę dla siebie, bierz pod uwagę nie tylko jej stosunek do wilgoci, ale też rozmiar, jaki może osiągnąć. Twój las musi mieścić się w słoiku.
Pamiętajmy w przypadku sukulentów (sukulenty to rośliny sucholubne) słoik musi pozostawać otwarty i co jakiś czas należy podlewać znajdujące się w nim sukulenty.
Własny las w słoiku – jak zrobić własny las? Krok po kroku
Kilka niewielkich roślin może stworzyć bardzo efektowny ogród w szkle. Najlepszym pomysłem na rozpoczęcie przygody z tworzeniem własnego lasu w słoiku jest ogólne zaplanowanie kompozycji zamkniętych. Odpowiedz sobie na pytania: jak ma wyglądać cała konstrukcja? Jakich rodzajów roślin chciałbym użyć? Czy rozważam umieszczenie w środku dekoracji, a jeśli tak, to jakich?
Potrzebne Ci będą: słoik lub inne naczynie ze szkła (wraz z pokrywą/korkiem), wybrane rośliny, keramzyt, ziemia (pH gleby dostosowany do wymagań danego gatunku roślin, by było odpowiednie podłoże), oraz dekoracje. Dno słoju należy wysypać keramzytem lub drobne kamyczki (warstwa drenażowa) – pomogą utrzymać odpowiedni poziom wilgoci w glebie. Gdy drenaż będzie już gotowy, wsyp ziemię do głębokości wystarczającej dla potrzeb roślin.
Możesz już zacząć sadzenie – najpierw umieść w słoiku największe egzemplarze. Przykryj je dodatkową warstwą gleby (potrzebują gleby przepuszczalne, ładnie się wtedy korzenie roślin rozrastają) i sprawdź, czy są w niej mocno osadzone. Teraz możesz rozłożyć mniejsze rośliny, mech lub dekoracje. Podlej swój las wodą destylowaną lub deszczówką (nie używaj twardej wody!). Nie przesadź z ilością cieczy – nadmiar wilgoci może zabić posadzone rośliny.
Jeśli wydaje Ci się, że nalałeś zbyt dużo, to nie skomplikowane – pozostaw słoik otwarty na kilka dni, tak, by woda mogła swobodnie odparować. Naczynie warto też otwierać od czasu do czasu w pierwszych dniach od posadzenia roślin – to pomoże im zaaklimatyzować się w nowych warunkach.
Jeżeli chcesz, możesz dodać do ziemi trochę węgla aktywowanego, zmielonego na drobne ziarenka. Pomoże Ci on stworzyć w mini-ogrodzie jeszcze lepsze warunki do rozwoju roślin – krążąca w obiegu woda jest przezeń oczyszczana, co zmniejsza ryzyko tworzenia się drobnoustrojów, grzybów czy pleśni. Równomiernie pokryj nim warstwę keramzytu lub ziemi i gotowe!
Podsumowując zrobić las w słoiku to nie skomplikowana robota. Rośliny powinny być samowystarczalne, jednak czasem potrzebują naszej drobnej pomocy.
Gdzie postawić las w słoiku, aby cieszył oko przez wiele lat
Jeżeli Twój ogród w szkle trafił już do Twojego wnętrza to postaraj się znaleźć mu miejsce w Twoim domu.
Las w słoiku lubi rozproszone światło. Pierwsza i naczelna zasada znajdowania miejsca ogrodowi w domu to: z daleka od bezpośredniego słońca! Absolutnie nie należy ustawiać zamkniętego ogrodu w szkle w bezpośrednie działanie promieni słonecznych (na parapetach).
Pamiętajmy – lepiej, kiedy energia słoneczna nie wpada do wnętrza naczynia, w środku tworzy się tzw. efekt cieplarniany.
Energia kumulowana jest wewnątrz szkła i bardzo gwałtownie rośnie wtedy w szkle temperatura. Następnie w połączeniu z wysoką wilgotnością powietrza w zamkniętym naczyniu tworzy się “parówka” skraplanie wody i cała kompozycja roślinna może nam się po prostu zagotować.
Nawet jeżeli rośliny nie zagotują się od zbyt wysokiej temperatury (to najbardziej czarny scenariusz) to mogą ulec poparzeniom słonecznym.
Najlepsza będzie im w temperaturze pokojowej tworząc własny ekosystem bez ingerencji człowieka. Musimy pomyśleć o odpowiednim miejscu dla niego. Zatem światło rozproszone, półcień, będzie cień najlepszy.
Podział roślin od najmniejszych wymagań świetlnych do najwyższych:
- rośliny zielne o zielonych, ciemnych liściach (paprocie, bluszcze, mchy kępowe)
- rośliny zielne o kolorowych liściach (fitonie, zroślichy, alokazje, crypthantus, filodendrony)
- ozdobne drzewka (siewki rodzimych drzew i krzewów, fikusy, podocarpusy, metasekwoje)
- rośliny z rodziny orchideowatych popularnie nazywane: storczyki (phalenopsis, cymbidium, macodes, paphiopedilum)
- gatunki owadożerne (te mają już duże wymagania świetlne, np. muchołówka, rosiczka w szkle)
- rośliny wodne
Masz las w słoiku z drzewkiem bonsai? Ustaw go 1-1,5 m od okna. Masz zielony ogród paprociowy? Może stać i 3 m od okna i nic mu się nie stanie. Jeżeli jednak zauważysz, że w Twoim ogrodzie rośliny o kolorowych liściach tracą kolor (zielenieją po czasie) lub wyciągają się w stronę światła (wydłużają swoje międzywęźla) jest to znak, że mają deficyt światła i warto wtedy przestawić ogród bliżej okna.
W przypadku roślin drzewiastych fikusy demonstrują swoje niezadowolenie z ilości światła zrzucaniem liści. Jeżeli więc Twój fikus w szkle (drzewko bonsai) zrzuca liście może mieć zbyt mało słońca. Rośliny cierpią z powodów niedoborów światła zwłaszcza w miesiącach zimowych kiedy dni są krótkie. Ich pielęgnacja w tym czasie powinna uwzględniać przeniesienie bliżej źródła słońca (bliżej okna lub bliżej źródła sztucznego światła).
Podlewanie – jak podlewać las w szkle? Poziom wilgotności w słoiku
Większość lasów w szkle nie wymaga podlewania . Podlewamy, gdy zajdzie taka potrzeba.
Jeśli swój ogród w szkle kupiłeś, wystarczy, że postawisz go w miejscu niezacienionym, ale i niewystawionym bezpośrednio na mocne promienie światła słonecznego. Jeżeli zaś zdecydowałeś się stworzyć własną kompozycję, musisz być nieco bardziej ostrożny. Obserwuj rośliny, regularnie monitoruj poziom wilgotności, szczególnie w pierwszych dniach aklimatyzacji aranżacji.
Twoim wskaźnikiem będzie para wodna. Jeśli widzisz, że nagromadziło się jej wewnątrz naczynia tak dużo, że woda dosłownie ścieka po ściankach, a wokół roślin unosi się biała „mgła”, będzie w nim wysoka wilgoć i nadmiar wody, natychmiast interweniuj – odkorkuj słoik na minimum kwadrans, przetrzyj ścianki terrarium, a w razie potrzeby powtórz następnego dnia. Tak możesz pozwolić nadmiarowi cieczy odparować.
Jeżeli zaś nie zauważasz na ściankach naczynia oznak parowania lub grunt po dotknięciu wydaje się być suchy, oznacza to, że w obiegu znajduje się za mało wody (jest zbyt sucho). Podlej więc całe podłoże, popsikaj mech, przede wszystkim jednak uważaj, by nie znalazło jej się tam zbyt wiele wody. O idealnych warunkach można mówić wtedy, gdy na brzegach słoja widać osadzanie się pary wodnej, jednak brak tam większych, cięższych kropel.
Wietrzenie – czy otwierać las w szkle?
Zaparowywanie lasów w szkle jest absolutnie naturalne. Twój w zamkniętym słoiku ogród jest wilgotnym ekosystemem roślinnym, który odwzorowuje naturalne środowisko życia roślin. Może on więc lekko zaparowywać przez cały okres życia ogrodu (tak, starsze ogrody także zaparowują).
Jednak prawdą jest, że po posadzeniu roślin w ogrodzie w szkle musi ustalić się równowaga wodna i biologiczna w ogrodzie. Ten okres nazywamy okresem stabilizacji. Wtedy wyrównuje się poziom wilgoci w glebie i powietrzu, a rośliny ukorzeniają się w nowym podłożu. Okres ustalania się takiej równowagi, zwanej homeostazą trwa zazwyczaj około miesiąca do dwóch. W tym czasie ogród może mocno zaparowywać i kiedy to zauważymy warto jest go wtedy uchylić, bo daje nam tym znać, że wody ma wewnątrz w nadmiarze.
Szczególnie ważne kiedy zauważysz, że Twój ogród mocno zaparowuje to uchyl jego pokrywkę na 15 minut. Do czasu aż skroplona para wodna zniknie ze ścianek naczynia. Taka pielęgnacja lasu w szkle jest prawidłowa i pozwala na usunięcie nadmiaru wilgoci z ogrodu. A nadmiar wilgoci w glebie nie jest korzystny, bo może powodować gnicie korzeni oraz nadmierny rozrost niepożądanych pleśni. My takie “wietrzenie” robimy naszym ogrodom kilkukrotnie po posadzeniu (4-5 razy). Po tym czasie ogród przestaje już intensywnie parować i można go zamknąć na dobre.
Po ustaleniu się stanu równowagi w szkle nie należy go już otwierać. Najlepiej robić robić w celu obejrzenia ogrodu, zaglądnięcia do środka i powąchania prawdziwego lasu w słoiku.
W przypadku otwarcia szkła momentalnie wyparowuje z niego para wody a rośliny tracą wodę ze swoich “rozhartowanych” tkanek. Długotrwałe otwarcie lasu w szkle może więc powodować uszkodzenia roślin.
W dodatku w zamkniętym szkle ustala się specyficzny skład gazowy powietrza (obniża poziom dwutlenku węgla), który powoduje, że rośliny przestają rosnąć i miniaturyzują się.
Zbyt częste otwieranie szkła spowoduje zaburzenie składu gazowego i brak efektu spowolnienia fotosyntezy, a także utratę wody. Wodę tą trzeba będzie uzupełnić w podlewaniu. A wiecie co wnosi się wtedy z wlewaną wodą do słoja? Nowe minerały, które spowodują, że rośliny będą nieustannie rosły. I wtedy pielęgnacja lasu w szkle stanie się konieczna. Bo będzie trzeba znowu podlewać ogród i wycinać nadmiernie rozrastające się rośliny.
A więc zasada: “nie ruszaj to nie urośnie” ma tutaj świetne zastosowanie!
Ochrona – jak zwalczać choroby i szkodniki w szkle?
Jeżeli zdecydowałeś się stworzyć las samodzielnie, a materiały do niego zaczerpnąłeś z własnego ogrodu lub dzikiej natury, uważnie obserwuj, czy nie zadomowiły się w nim żadne robaki. Wczesne wykrycie obecności niechcianych lokatorów pomoże Ci uchronić mini-ogród przed zniszczeniem. Jeśli zauważysz, że wewnątrz słoja latają małe owady, prawdopodobnie masz do czynienia ze zmorą wielu roślin doniczkowych, czyli ziemiórkami. Najlepiej możesz pozbyć się ich za pomocą środka owadobójczego do zwalczania larw ziemiórek.
Podsumowanie
Kompozycja roślinna w słoiku to świetna propozycja na upiększenie wnętrza pokoju nie tylko dla największych miłośników natury, jednak to nie wszystko, do czego można wykorzystać tę kompozycję.
Ogród w szkle – dlaczego warto? Gotowy las niesie także walor edukacyjny. Stworzenie kompozycji tego typu to popularna forma pracy domowej, która ma pomóc dzieciom w zrozumieniu zależności w naturze i praw, którymi rządzą się ekosystemy. Także nauczą się dbać las w słoiku.
